ریچارد مروین هر – Richard hare

ریچارد مروین هر

ریچارد مروین هر – استاد برجسته فلسفه اخلاق- مدافع جهانی بودن یافته ها و گزاره های اخلاقی بود که به -تجویزگرایی جهانی- معروف است- در دو زمینه اخلاقیات کاربردی و روابط عمومی اجتماعی مقالات با ارزشی نوشته است- سالیان دراز کرسی استادی دانشگاه های آکسفورد و فلوریدا را در اختیار داشته است

زندگی ریچارد مروین هر

ریچارد مروین هر استاد برجسته فلسفه اخلاق- مدافع جهانی بودن یافته ها و گزاره های اخلاقی بود که به -تجویزگرایی جهانی- معروف است. در دو زمینه اخلاقیات کاربردی و روابط عمومی اجتماعی مقالات با ارزشی نوشته است. سالیان دراز کرسی استادی دانشگاه های آکسفورد و فلوریدا را در اختیار داشته است. در آکسفورد فلسفه اخلاق و در فلوریدا فلسفه جامع تدریس کرده است. اولین کتابش زبان اخلاقیات -1952- تلاشی است برای اثبات آنکه تصورات اخلاقی از منطقی فرمان میبرند که اجازه میدهد استدلال اخلاقی ذاتا عقلانی باشد- اگرچه عبارات خبری اخلاق مثل -نیک بودن- بصورت بنیادی از جنس توصیفی نیستند. یافته های هر درباره عقلانی بودن استدلال اخلاقی و حتمی بودن یک تیوری جامع- هسته مرکزی فلسفه او را تشکیل میدهند.

راه های مختلفی که بدان وسیله استیونسون و آیر از تیوری -عواطفگرایی- دفاع کرده بودند- پیش زمینه های تلاشهای مقدماتی هِر را تشکیل دادند و او مصمم بود که ناکار آمدیهای تیوری را برطرف کرده همزمان درونبینی آن را نیز بیان دارد. بعنوان مثال- آیر جوان در کتاب -زبان- حقیقت و منطق- که به نوعی تلاش عجولانه ای بحساب می آمد- به دنبال تضعیف آنچیزی که از آن دعاوی گفتمان اخلاقی نام میبرد ادعا میکند که اظهارات اخلاقی هیچ محتوای حقیقی نداشته چیزی فراتر از بیان احساسات و یا گرایشات نیستند. نتیجه آنکه هر آنچیز که بیان احساسات و یا گرایشات باشد فقط تصادفی میتواند در خدمت عمل قرار گیرد. اظهارات اخلاقی- در باور آیر- فاقد محتوای راستین یا دروغین هستند بخاطرآنکه نه قابل تحلیل اند و نه تجربی قابل اثبات. این ادعا اظهارات اخلاقی را به تبلیغات خام بدون هیچ تحمیل عقلانی تبدیل کرد. هر -عواطفگرایی- را بطور کامل رد نکرد اما عنصر راهنمای عمل و یا تجویزی را به زبان اخلاقی افزود و مدعی اصالت آن در هسته مرکزی گفتمان اخلاقی شد. او همواره مخالف نگرشی از -وصف کننده گی- بود که مفاهیم گزاره های خبری اخلاق – نیک- بد- درست- غلط- بایست و امثالهم – را تضعیف کننده اشکال اخلاقی نشانگر واقعیت میدانست. استدلالش این بود که ادبیات وصف کننده – در دستورها- توصیه ها و تشویق ها بکار می روند – ساختار منطقی داشته و قادر به دنبال کردن هنجار عقلانی استدلالها می باشند. بعنوان نمونه- همانقدر که استنباط حقیقی ممکن است- استنباط دستوری نیز رواست. نسخه های اخلاقی حاوی دستورها هستند- اما ارزش فراتری را در خود حمل میکنند- بیان -شما نمی بایست سیگار بکشید- فراتر از -سیگار نکشید- است- که قضاوت الزام -نبایست- قادر به جهانی بودن می باشد. به بیان دیگر- کسی که به واسطه شرایطی قضاوت الزام -باید- بکار می برد- در حال تجویز قضاوتش برای تمامی شرایط مشابه است – در حال جهانی کردن قضاوتش میباشد. بدین نظر- گفتمان اخلاقی به هیچ عنوان برابر با تلاشهای غیر عقلانی در متقاعد کردن نیست. او در کتاب -آزادی و عقل- -1963- با منشی ریزبین و منظم برخی موارد را روشن میکند و مطالب جدیدی می افزاید. استدلالش این بود که گزاره های خبری اخلاق میتوانند مفهوم ثانوی توصیفی داشته باشند اما مفهوم اصیل و ابتدایی آنان غیر توصیفی است. همچنین معتقد به یک تقسیم بندی منطقی مابین حقایق و ارزشها بود- که مانع هرگونه استنباط منطقی قضاوت اخلاقی از ظواهر توصیفی جهان می شود. تا مدتها هم این نظریه حتی از جانب مخالفان اصولی و درست بحساب می آمد. اولین استدلال مخالف آنگاه توسط فیلیپا فوت ارایه می گردد و زمانی که -واقعگرایی اخلاقی- مورد محبوبیت واقع می شود- به نوعی نظریه ریچارد مروین هر را از هسته مرکزی تفکرات اخلاقی بکنار می راند.

ریچارد مروین هر

در تحلیل هر- تمامی تجویزات منوط بر -تصمیمات اصول- می باشند که آنها نیز فقط مطیع پیشنیازهای منطقی جهانی شدن ارزشها هستند. البته این نظر در آنجا که به متعصبان بر میگشت مشکل ساز شد. بعنوان نمونه- چگونه میتوان به یک نازیست متعصب- که تجویز میکند تمامی یهودیان باید کشته شوند- حتی اگر مشخص شود که او هم یک یهودی است باید کشته شود- نشان داد که او اشتباه فکر میکند؟

تجویزگرایی قضاوت اخلاقی نیز هر را از موقعیت برسی مقوله ضعف اراده دور گرداند. اگر کسی مشوقانه خود را مورد قضاوت الزامی قرار دهد -مثلا: -من مرتبا باید به فقرا خیرات کنم.- طبق نظریه ریچارد مروین هر آن فرد قصد انجام آن عمل را دارد. در عمل اما- اگر قصد نیت غایب باشد -مقوله ای که اکثرا آن را ضعف اراده میخوانند- از دو حال خارج نیست- یا اینکه هیچ نسخه جهانی ترویج نشده است و یا از نظر ساختار روان انجام چنین عملی غیر ممکن است. فلاسفه ای که کمتر دچار جبرگرایی تیوریک بوده اند نتیجه گرفتند مادامی که ضعف اراده بطور عینی مشهود است- هر نظریه ای که وجود آنرا منکر شود می بایست غلط پنداشته شود.

علاوه بر اینها- از تجویزگرایی جهانی او به فلسفه -اصالت منفعت طلبی- می رسد. این ادعا را که دیگران می بایست اولویتهای ما را مورد پذیرش قرار دهند و ما نیز اولیتهای دیگران را قبول داشته باشیم- از آنجا ناشی می شود که یک عمل عمدی اخلاقی می بایست منطقا تمامی اولویتها را ولو آنها که متعلق به او نیستند را به رسمیت بشناسد. وجه اصالت منفعت طلبی نظریه ریچارد مروین هر همراه با مدل بحث برانگیز -تیوری دو سطحی قضاوت اخلاقی- در کتابش -تفکر اخلاقی- -1981- بسط و توسعه می یابد: تلاشی در جهت دوری جستن از نظریات کلاسیک -اصالت عمل در منفعت طلبی- و -اصالت اصول در منفعت طلبی- با ترکیب بهترین عناصر تشکیل دهنده هر کدام و دست یافتن به یک نگرش کارآمد واحد. در سطح -ادراکی- تعهدات ثابتی نسبت به حقیقت مانند سیر ماندن- نیکوکاری و امثالهم وجود دارند – که قابل تشخیص بوده و انسانها اکثر اوقات در تلاش موفقیت آمیزی برای دور نشدن از اینگونه تعهداتشان هستند. اما شرایطی نیز وجود دارند که تضاد و بحران آفرینند و فرد دیگر قادر به سنجش تفکرش با معیار تراز -ادراکی- نیست و نمی تواند در سطح ادراکی محض قدم بردارد- ضرورتا تفکر فرد وارد سطح -بحرانی- میگردد که معیارهای تراز -بحران- را در مقابل تفکر او قرار داده فرد را به تعهدات جدیدی فرا میخواند. مخالفان- این فرضیه را به دو دلیل رد میکنند: یکی آنچیزی که به آن بی ثباتی درونی گفته اند و دیگری اینکه نظریه قادر به پیشگویی دقیق زمانی که می بایست معیارهای تفکر تغییر یابند نیست.

انتخاب فلسفه اخلاق توسط هر در جهت یافتن پاسخ به سوالات واقعی بود که او دنبال میکرد. تلاش ویژه او در جهت همساز کردن یافته های نظریش با اخلاقیات کاربردی است. مقوله ای که در قرن بیستم بیشتر از هر زمان دیگری بدان رو آورده شد اما کمتر فیلسوفی مانند او موفق از این عرصه بیرون آمد. فلسفه نیازمند توجه و تمرکز فراوانی است و فقدان این تلاش ما را از ارایه تیوریهای بنیادین دور میکند. تلاش نتیجه بخش هر این بود.

منبع :

آدمای گنده

راسخون

انجمن اجتماع اندیشه - تمامی انجمن‌ها ]...