فرهاد مهراد – Farhad Mehrad

فرهاد مهراد

فرهاد مهراد معروف به فرهاد- خواننده- آهنگ‌ساز و نوازنده پاپ راک اهل ایران بود- وی از خوانندگان صاحب نام راک ایرانی بود که نخستین آلبوم راک اند رول انگلیسی ایران را منتشر کرد- او را به عنوان یکی از اولین خوانندگان سیاسی ایران نیز می‌شناسند- وی در اوایل دهه ۱۳۵۰ ترانه‌هایی با مضامین سیاسی- انتقادی می‌خواند

زندگی فرهاد مهراد

فرهاد مهراد در ۲۹ دی ماه سال ۱۳۲۲ در تهران متولد شد. پدرش کاردار وزارت خارجه ایران در کشورهای عربی بود. او که کوچک‌ترین عضو خانواده بود- خصوصیات رفتاری اش به گونه‌ای با هم‌سالانش متفاوت بود که از دید دوستان و آشنایان و خانواده به مقلد بزرگسالان تشبیه می‌شد. سه‌ساله بود که گرایش ویژه‌اش به موسیقی باعث شگفت اطرافیان شد- به طوری که از او دیده می‌شد ساعت‌ها در پشت اتاق برادرش مشغول گوش دادن به تمرینات ویلن او و دوستانش شود- که به گفته خود وی: -با وجود اینکه نمی‌دانست این صداها چیست اما گوش او از همان کودکی با موسیقی آشنا می‌شد.- بعد از اینکه علاقه وی به موسیقی توسط دوست برادرش مورد توجه قرار می‌گیرد- خانواده‌اش را ترغیب به فراهم نمودن سازی برای او می‌کند. به هر ترتیب یک ویلن سل برای او تهیه شده و سرآغازی برای یادگیری دانش موسیقی وی می‌شود. اما مدت زمان یادگیری او بیشتر از سه جلسه دوام نمی‌آورد و ویلنسل می‌شکند- که وی بعدها درباره آن حادثه اینچنین می‌گوید: -به هر حال سازی تهیه می‌شود و سپس توسط همان‌هایی که تهیه شده بود شکسته می‌شود- که در آن لحظه ساز صد تکه و روح من نیز به همراه آن هزار تکه می‌شود و به گونه ای می توان گفت که علاقه من به موسیقی هرز رفت- زیرا باعث شد که موسیقی را به صورت دیمی و از راه گوش فرا بگیرم.- پس از آن واقعه باز هم تنها دلخوشی او گوش سپردن به همان تمرینات موسیقی برادر بزرگ و داشتن ساز هم تبدیل به یکی از محالات می‌شود.

با ورود به مدرسه استعداد او در زمینه ادبیات آشکار و ادبیات تبدیل به دلمشغولی او میشود و در آستانه ورود به دبیرستان تمایل به تحصیل در رشته ادبیات پیدا میکند. اما علیرغم نمرات ضعیفش در دروسی غیر از ادبیات و زبان انگلیسی -مخالفت عموی بزرگش در غیاب پدر- او را مجبور به ادامه تحصیل در رشته طبیعی میکند .و عاقبت دلسپردگی به ادبیات و بی علاقگی به دروس مورد علاقه عمویش سبب میشود تا در کلاس یازدهم ترک تحصیل کند.

بعد از ترک تحصیل به دنبال علاقه دوران کودکی- یعنی نوازندگی و کار موسیقی رفته و به دلیل اجازه نداشتن ساز از سوی پدر خانواده- برای یادگیری نواختن به خانه دوستان و همسایگان ارمنی خود می‌رود تا بتواند از سازهایی که در منزل آنها بود استفاده کند. زیرا به گفته وی: -ارمنی‌ها در آن دوران نسبت به خانواده‌های دیگر آزاد تر بوده و انواع موسیقی‌های جهان را گوش می‌دادند و همچنین سازهایی نیز در منزل خود داشتند.- به این ترتیب به صورت خودآموز نوازندگی را یادمی‌گیرد و چندی بعد توسط همان هم محلی‌های ارمنی- گروه چهار بچه جن – The four imps- را تشکیل می‌دهد و در آن گروه به کار نوازندگی و اجرای برنامه در کلاب‌های گوناگون مشغول می‌شود. چندی بعد این گروه برای اجرای برنامه‌ای که توسط مدیریت هتل خورشید که برای کارکنان باشگاه شرکت نفت ترتیب داده شده بود راهی اهواز می‌شود. در اجرای شب اوّل برنامه- رهبر ارکستر به علت عدم حضور خواننده گروه از وی می‌خواهد که علاوه بر نوازندگی به عنوان خواننده نیز گروه را همراهی کند و او نیز با یکبار دوره کردن متن ترانه و آهنگ- برنامه را به روی صحنه می‌برد. -وی در اَدا کردن درست واژگان و عبارات حساس بود و همچنین اطلاعات جامعی در رابطه با موسیقی جهان داشت. همین امر باعث می‌شد که وقتی ترانه‌ای را به زبانی دیگر و از آهنگ‌های انگلیسی- فرانسوی- ایتالیایی و… به آواز درآورد کمتر کسی باور کند که او به زبان دیگری تکلّم دارد- چنین وسواسی برای گروهی که به زبان‌های ارمنی و انگلیسی برنامه اجرا می‌کردند مفید واقع شده و برای اجرای خوبشان مورد استقبال قرار می‌گیرند و مدت اجرای برنامه نیز برای چند شب متوالی تمدید می‌شود. همچنین به گفته منوچهر اسلامی- نوازنده ترومپت و عضو سابق گروه بلک کتس: -وی چون از کودکی به منزل دوستان ارمنی خود برای بهره‌گیری از سازهای آنان بصورت پنهانی درآمد و شد بود کاملا به زبان ارمنی نیز تسلط داشت.-

فرهاد مهراد

BLACK CATS و شهبال شب پره

مدتی بعد وی از آن گروه جدا شده و به صورت مستقل فعالیت‌هایش را در زمینه موسیقی آغاز می‌کند و در اولین قدم در سال ۱۳۴۲ به برنامه‌ای تلویزیونی- تحت عنوان -واریته استودیو ب- می‌رود و در آنجا نیز آهنگ‌های غیر فارسی را اجرا کرده و طرفدارانی می‌یابد. از این رو- یعنی بعد از دیده شدن در این برنامه و مورد توجه قرار گرفتن توسط مخاطبین- چندی بعد از وی برای اجرای برنامه در کنسرت بزرگی به مناسبت سالروز محمدرضاشاه پهلوی که توسط مدیریت -مجله اطلاعات جوانان- در استادیوم امجدیه صورت گرفته بود دعوت می‌شود و او در آن کنسرت نیز چند ترانه غیر فارسی را با گیتار می‌نوازد و می‌خواند و مورد استقبال مردم و تماشاچیان قرار می‌گیرد. از قضا در این کنسرت ویدا قهرمانی هنرپیشه سینما که به همراه همسرش مالک کافه کوچینی بودند نیز حضور داشت و به دلیل اجرای زیبای وی او را به گروه بلک کتس که هر شب در کوچینی برنامه داشتند معرفی می‌کند. از سال ۱۳۴۵ همکاری او با بلک کتس آغاز می‌شود و در آنجا به دلیل اجراهای انگلیسی‌اش که به گفته دوستان و مخاطبانش از اجرای اصل آهنگ نیز بهتر بود- به گونه‌ای که آمریکایی‌های مقیم ایران به رزرو صندلی‌های جلو برای نزدیک بودن به وی سر و دست می‌شکستند به -فرهاد بلک کتس- معروف شده و حتی توسط نشریات آن زمان و افرادی که از مخاطبان او در کوچینی بودند- لقب -ری چارلز ایران- را نیز می‌گیرد. او در این گروه به خواندن آوازهایی از گروه‌های معروف موسیقی آن زمان از جمله: بیتل‌ها- انیمالز- بی جیز- فورتاپس و خوانندگان سرشناسی مانند: الویس پریسلی- ری چارلز- تام جونز- نینا سیمون- فرانک سیناترا- بن یی. کینگ و بسیاری دیگر می‌پردازد. منوچهر اسلامی عضو سابق و نوازنده ترومپت در گروه بلک کتس از وی به عنوان پایه اصلی این گروه یاد می‌کند و می‌گوید: -او با آنکه نت نمی‌دانست و موسیقی را از راه گوش و به صورت تجربی آموخته بود نیاز چندانی به تمرین نداشت و با یکبار زمزمه کردن ترانه‌های انگلیسی صدا و سازش را با اعضای گروه هماهنگ می‌کرد و در واقع به احترام سایر اعضا به جلسات تمرین می‌آمد.- همچنین ابی دیگر خواننده پاپ که در آن زمان هنوز فعالیّت حرفه‌ای خود را بصورت جدی آغاز نکرده بود به مدّت دو سال با گروه بلک کتس همکاری کرد که همیشه از این دو سال و در کنار فرهاد مهراد بودن به نیکی یاد می‌کند و آن دو سال را به عنوان یک دوره آموزشی قلمداد کرده و می‌گوید: -هر آنچه که در آواز خواندن یادگرفته‌ام مدیون فرهاد هستم. همچنین از سوی مردم بر دیگر خواننده پاپ فریدون فروغی نیز در اوایل فعالیت هنری اش به دلیل تاثیرپذیری از فرهاد مهراد خرده گرفته می‌شد.

در همین زمان- یعنی در اوج فعالیت بلک کتس بود که استاد علی کسمایی مدیر دوبلاژ- ملقب به پدر دوبله ایران به دنبال صدایی برای ترانه -With a little bit luck- با یه کمی شانس- برای فیلم انگلیسی بانوی زیبای من می‌باشد و با توجه به معروف شدن فرهاد مهراد در کلاب کوچینی و معرفی وی از سوی تورج نگهبان او را به عنوان صدای دوبله کننده این ترانه انتخاب می‌کند- و در واقع این ترانه اولین ترانه‌ای است که وی آن را به زبان فارسی می‌خواند.چندی بعد وی از بلک کتس جدا شده و برای دیدار خواهرش به انگلستان می‌رود. اما سفری که قرار بود دوماهه باشد بیش از یک سال به طول می‌انجامد. در این سفر وی برای کسب درآمد مدتی را به اجرای برنامه در کلاب‌های لندن می‌پردازد که یکی از تهیه‌کنندگان مطرح انگلیسی با شنیدن آواز او انتشار آلبومی را به زبان انگلیسی به وی پیشنهاد می‌کند- ولی به دلیل بیماری و مشکلات شخصی انتشار آلبوم در حد حرف باقی می‌ماند. پس از بازگشت به ایران وی اولین اجرای موسیقی خود را در هتل ریمبو در خیابان ایرانشهر تهران اجرا می‌کند و سپس برای مدت کوتاهی به اجرای برنامه در رستوران کوچینی ادامه می‌دهد.

فرهاد مهراد

رضا موتوری

فرهاد در سال 49 با موسیقی فیلم -رضا موتوری- فارسی خواندن را آغاز کرد. اسفندیار منفردزاده درباره انتخاب فرهاد گفته- پس از فیلم قیصر در آن زمان به دنبال صدایی خاص می‌گشته و چون یک‌بار صدای فرهاد شنیده بود- او را انتخاب کرد اما فرهاد مطمین نبود که می‌تواند فارسی بخواند درنتیجه منفردزاده به او قول می‌دهد اگر از نتیجه‌ی کار راضی نبود- آن را پاک کند. البته هرگز چنین نشد چراکه این اثر به یکی از ماندگارترین آثار فرهاد تبدیل شد و فرهاد هم از آن راضی بود.

ترانه -مرد تنها- که پس از اکران فیلم در قالب صفحه گرامافون راهی بازار شده بود آنچنان طرفدار می یابد که فرهاد تبدیل به یک ستاره میشود.

فصل پایانی

پس از انتشار آخرین آلبوم وی بنام -برف- او درصدد تهیه آلبومی با نام -آمین- بود که ترانه‌هایی از کشورها و زبان‌های مختلف را در بر می‌گرفت. اما از سال ۱۳۷۸ بیماری او شدت گرفت. وی به بیماری هپاتیت سی مبتلا بود و در نتیجه عوارض کبدی ناشی از آن در خرداد ۱۳۸۱ برای درمان به لیل فرانسه رفت و در ۹ شهریور همان سال پس از مدتی اغما در بیمارستان- ساعت ۱ صبح روز شنبه در سن ۵۹ سالگی درگذشت و در ۱۳ شهریور در گورستان تیه -قطعه ۱۱۰- ردیف ۷- سنگ ۲۳- در پاریس دفن شد. پس از درگذشت او مجموعه آثار و فیلم‌های مستندی چون -آمین- -برف- و -جمعه‌های فرهاد- از او منتشر شد.

آرامگاه فرهاد مهراد در پاریس

موزه خانه فرهاد

در سال ۱۳۹۱ به کوشش همسر این هنرمند- موزه‌ای از وسایل شخصی او تحت عنوان -خانه فرهاد- در موزه سینما واقع در تهران- خیابان ولیعصر -پهلوی سابق- باغ فردوس دایر گردید تا میزبان دوستداران این هنرمند باشد. خانه‌ای که در سالن سه به این هنرمند اختصاص داده شده است و گوشه دنجی است که در آن صدای وی رساتر از هرجای دیگری به گوش می‌رسد و در این گوشه دنج بخشی از آثار به جامانده از او- از جمله: عبای شکلاتی- شال گردن سیاه که وی در بسیاری از اجراهایش بر گردن داشت- بخشی از کتابخانه شخصی اش به چشم می‌خورد. همچنین عینک- ساعت- پیانو- گیتار و دست نوشته‌هایی با خطی خوش و همچنین قرآن شخصی اش بخش دیگری از آثار موجود در این موزه است که در این خانه به نمایش گذاشته شده است. پشت این خانه- حیاط قدیمی و زیبایی با کاشی و حوض آبی ساخته شده که صدای این هنرمند را با موسیقی آب می‌آمیزد و گل‌های شمعدانی و یاس‌های سفید که فضا را پر کرده است. همسر این آوازخوان درباره به یادگار گذاشتن خانه فرهاد در موزه سینما می‌گوید: -اینجا خانه واقعی فرهاد است. اینجا فرهاد را احساس می‌کنم و امیدوارم روزی چه باشم و چه نباشم اینجا خانه فرهاد باقی بماند و دوستداران او به اینجا بیایند و خاطراتشان را تجدید کنند.- همچنین باید خاطر نشان کرد که طراحی و اجرای خانه فرهاد را بهروز غریب پور کارگردان تیاتر و سینما انجام داده است..

آثار فرهاد مهراد
فارسی

۱۳۴۸ مرد تنها
۱۳۴۹ جمعه
۱۳۵۰ آیینه‌ها
۱۳۵۱ خسته
۱۳۵۲ اسیر شب
۱۳۵۲ شبانه۱
۱۳۵۳ هفته خاکستری
۱۳۵۵ گنجشکک اشی مشی
۱۳۵۵ کودکانه
۱۳۵۶ شبانه۲
۱۳۵۶ جمعه برای جمعه
۱۳۵۶ سقف
۱۳۵۶ آوار
۱۳۵۷ وحدت
۱۳۵۸ نجواها
۱۳۷۲ خواب در بیداری
۱۳۷۲ کوچ بنفشه‌ها
۱۳۷۲ خیال خوشی
۱۳۷۲ تو را دوست دارمد
۱۳۷۶ برف
۱۳۷۶ گاندی
۱۳۷۶ رباعیات
۱۳۷۶ وقتی که بچه بودم
۱۳۷۶ کتیبه
۱۳۷۶ شب تیره
۱۳۷۶ مرغ سحر
۱۳۷۶ بانوی گیسو حنایی
۱۳۷۶ گل یخ

همچنین وی دکلمه دو غزل از حافظ و شعر آواز کرک از مهدی اخوان ثالث را نیز به صورت ضبط خانگی اجرا کرده بود که بعد از درگذشت او برای علاقه‌مندانش منتشر شد.

فرهاد مهراد

انگلیسی

فرهاد مهراد آهنگ‌های فراوانی را به زبان هاب غیرفارسی بازخوانی کرده بود که تنها این مقدار از آهنگ‌ها بصورت ضبط شده در دسترس می‌باشد.

پنج دقیقه فرصت بگیر – Take five
من جادویت می‌کنم – I put a spell on you
رمانس عشق – Romance of love
اگر تو بروی – If you go away
مسیح پایین بیا – Come down Jesus
طبیعتا دوباره تنها – Alone again naturally
گل یخ – Edelweiss
روز تعطیل – Holiday
قلبم را رها کن – Unchain my heart
هفت اتاق دلتنگی – 7rooms of gloom
آهنگ مستر – Master song
آن روزها وقتی جوان بودم – Yesterday when I was young
آرژانتین برایم گریه نکن – Don’t cry for me Argentina
دنیایی که ما می شناختیم – The world we knew
طلوع و غروب خورشید – Sunrise/Sunset
دوباره با هم – Together again
مرد تنها – Solitary man
دیروز – Yesterday
آسیاب‌های بادی ذهن تو – Windmills of your mind
عشق برایم خوب بود – Love’s been good to me
لیزای غمگین – Sad Lisa
رویای کالیفرنیا – California dreamin
خونه خورشید در حال طلوع – The House of the rising Sun
بگذار باشد – Let it be
تو یک دوست داشتی – You have got a friend
آنجا خواهم بود – I’ll be there -Damita Jo-
اجازه نده دچار سوتفاهم شوم – Don’t let me be misunderstood
مثل یک آهنگ غمگین – Like a sad song
سوزان – Suzanne
به روحم باور دارم – I believe to my soul
تو را صدا می کنم – I call you
این راهش نیست که خداحافظی کنی – Hey-that’s no way to say goodbye
کارگر – Handyman
بدون تو کجا می توانم بروم – Where can I go without you
درد – Hurt
تنها قدم زدن – Walking alone

پخش آثار فرهاد از صدا وسیما

بعد از درگذشت این هنرمند تعدادی از آثار وی در سال‌های اخیر توسط صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد که با واکنش همسر وی و با شکایت به شعبه ۸۰ دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی صدر تهران در حکمی از ادامه پخش آهنگ‌ها توسط صدا و سیما جلوگیری شد. دلیل نیز مبنی بر این بود که صدا و سیما از آثار این هنرمند استفاده ابزاری می‌کند و وزارت ارشادی که تا دیروز به سختی مجوز آثار این هنرمند را صادر می‌کرد- امروز و در نبود وی اجازه نشر آثار این هنرمند را بر روی کلیپ‌های انتخاباتی و تیتراژ برخی برنامه‌های تلویزیونی و اعیاد و مراسم‌های گوناگون و همچنین کلیپ‌هایی که از لحاظ محتوا هیچگونه ارتباطی با مضمون آثار این هنرمند ندارند استفاده می‌کند. به عنوان مثال ترانه گنجشکک اشی مشی که مفهومی اعتراضی انتقادی دارد را بر روی کلیپی که در آن بازی‌های کودکی به تصویر کشیده شده است استفاده گردیده که همسر این هنرمند در این رابطه می‌گوید:
-فرهاد برای همه کارهایش یک نظم و انضباط خاصی داشت و دوست نداشت که هر کس آن طور که دلش می‌خواهد از آثار او استفاده و یا به تعبیری سواستفاده کند.-
همچنین وکیل خانواده فرهاد مهراد گفته است که اگر همچنان پخش آثار این هنرمند از صدا و سیما ادامه پیدا کند شکایتی کیفری علیه رسانه همگانی را مطرح خواهد کرد.

منبع :

پرشین وی

ترانه یاب

ویکی پدیا

انجمن اجتماع اندیشه - تمامی انجمن‌ها ]...