پریستلی – Joseph Priestley

جوزف پریستلی – شیمیدان و فیلسوف – انگلیسی سده هجدهم – و مخالف کلیسای انگلستان و طرفدار جدایی دین از سیاست بود – کشف اکسیژن به او نسبت داده شده ولی باوجوداین – کارل ویلهلم شیله سویدی و آنتوان لاووازیه فرانسوی هم مدعی یافتن اکسیژن هستند – برخی اعتقاد دارند که وی مخترع و سازنده مداد نیز هست

زندگی جوزف پریستلی

جوزف پریستلی در سیزدهم مارس 1733 در انگلستان به دنیا آمد. هنگامی که جوزف هفت سال بیشتر نداشت پدرش که بافنده تهی دستی بود در گذشت. او نزد عمه اش رفت. عمه جوزف عضو گروه دی سنتر بود. آنها گروهی مذهبی و مخالف بعضی از عقاید کلیسای رسمی انگلستان بودند. پریستلی به توصیه عمه اش به مدرسه کشیش ها رفت و به تحصیل علوم الهی پرداخت. او خیلی زود در آموختن زبان های خارجه از همه پیشی گرفت و توانست به راحتی به زبان های زنده دنیا -فرانسه- ایتالیایی- روسی و عربی- صحبت کند. پس از پایان تحصیلات- پریستلی به ده کوچکی رفت و مدت ها به عنوان کشیش در آن جا با حقوق یک لیره در هفته مشغول به کار شد. جوزف علاقه عجیبی به تدریس داشت به همین دلیل با شور و شعف غیر قابل انتظاری تمام روز را در مدرسه محلی تدریس می کرد. او حتی گاهی اوقات نیز در خانه به تدریس خصوصی پرداخت. در همین دوران شروع به نوشتن کتابی به نام -دستور زبان انگلیسی- کرد. پس از مدتی بر اثر لیاقتی که از خود نشان داد توانست به عنوان معلم زبان آکادمی دی سنتر انتخاب شود. او در این مدرسه اولین گام را در راه علم برداشت و درباره شیمی و تجربیات و آزمایشاتی که انجام داده بود سخنرانی کرد. این تحقیقات مورد توجه شیمیدانان آن عصر قرار گرفت.

پریستلی با چاپ کتاب -تاریخچه الکتریسیته و کاربرد آن در خدمت بشر- توانست به انجمن سلطنتی لندن راه پیدا کند. ناگفته نماند در همین سال ها بود که بنیامین فرانکلین فیزیکدان مشهور آمریکایی برای بر انگیختن حس همدردی مردم انگلستان از استقلال آمریکا به این کشور سفر کرد. جوزف از ورود او آگاه شد و برای دیدار او به لندن رفت و تحت تاثیر استدلال های منطقی او به صف آزادی خواهان پیوست.

پریستلی خانه ای در مجاورت یک کارخانه آب جو سازی داشت. روزی به کارخانه رفت و گازی را که از خمره ها بیرون می آمد- جمع آوری و آزمایشات و تحقیقاتش را بر روی گازها آغاز کرد. روزی او قطعه چوبی را سوزاند و در معرض گازی که از خمره خارج می شد قرار داد و شعله چوب خاموش شد. پس از مدتی پریستلی طرز تهیه این گاز را یاد گرفت و آن را گاز کرنیک نام نهاد.

او بارها و بارها دست به آزمایش زد. در یکی از همین آزمایش ها بود که گاز کربنیک را در آب حل کرد و توانست برای اولین بار راه تهیه مشوربات غیر الکلی را کشف کند. همین کشف بود که برای او مدال طلا به ارمغان آورد.

این کشف باعث شهرت پریستلی شد. دولت فرانسه او را به استادی آکادمی علوم انتخاب کرد. لرد شلبورن اداره آزمایشگاه های قصرش را به جوزف سپرد و مبلغی برابر با 250 لیره به عنوان حقوق برای او در نظر گرفت. او به اتفاق لرد به فرانسه رفت و با آنتوان لاووازیه شیمیدان فرانسوی آشنا شد و با او درباره گازی که کشف کرده بود مشورت کرد و پس از مطالعه نام این گاز را اکسیژن نهاد.

در سال 1780- پریستلی عضو انجمن دانشمندان لونار شد. اعضای این انجمن را کسانی چون جاشوا وج وود اشراف زاده- جیمز وات مخترع ماشین بخار و اراسموس داروین پدر بزرگ چارلز داروین بودند.

پریستلی هیچگاه حاضر نشد از اکتشافاتش استفاده مالی ببرد. او دوست داشت اکتشافاتش را در راه پیشرفت علم و دانش بشری به کار گیرد.

او در بحران انقلاب کبیر فرانسه سر و صدای زیادی به پا کرد و به همین دلیل نتوانست تحقیقاتش را به پایان برساند. در مقالاتی که می نوشت به قوانین آزادی و تساوی حقوق و برادری اشاره می کرد- ادموند بورک در مجلس عوام به او حمله کرد و او را ضد مذهب نامید. در 14 ژوییه 1791 عده ای آشوبگر به خانه پریستلی ریختند و خانه او را با تمام کتاب ها و لوازمش به آتش کشیدند. جوزف در این حادثه آسیبی ندید- ولی خسارتی که در این حادثه به او وارد شد غیر قابل برگشت بود. او به انگلستان رفت. در آن جا مردم او را خاین و ضد مذهب نامیدند. نتیجه این نارضایتی ها این شد که رابطه او با انجمن سلطنتی قطع شد.

سپس او که زندگی در انگلستان برایش سخت بود- در سال 1794 به آمریکا عزیمت کرد و در آمریکا با استقبال شدید مردم رو به رو شد. دانشمندان و رهبران سیاسی و حتی جامعه کشیشان او را در مجمع خود پذیرفتند و پست های مهمی از استادی شیمی دانشگاه پنسیلوانیا تا کشیشی به او پیشنهاد شد. بنیامین فرانکلین از او به گرمی استقبال کرد. او با توماس جفرسون و جورج واشنگتن نخستین رییس جمهور آمریکا آشنا شد.

سپس به نور تامبر لند رفت و نزد دو پسرش زندگی کرد. آزمایشگاهی برای خود ساخت و تحقیقاتش را آغاز کرد. امروزه خانه او مرکز بازدید توریست هایی است از سراسر دنیا که برای دیدن آزمایشگاه او می آیند و با وسایل آزمایشگاهی او آشنا می شوند.

پریستلی اولین کسی بود که اکسیژن را کشف کرد و پی برد گیاهان می توانند اکسیژن تولید کنند. او آزمایش ساده ای ترتیب داد و شمع و گیاهی را در اتاقی سر بسته بدون اکسیژن قرار داد و پس از ده روز مشاهده کرد شمع با شعله پر نورنورتری می سوزد و بدین ترتیب توانست راه تهیه اکسیژن را کشف کند. او حتی توانست گاز سمی co یعنی منواکسید کربن را کشف کند.

مرگ جوزف پریستلی

جوزف پریستلی در سال 1804 در سن 70 سالگی در گذشت.

منبع :

آدمای گنده 

ویکی پدیا