عبدالعظیم قریب ادیب معاصر ایرانی و بنیانگذار دستور زبان فارسی نوین بود- استاد عبدالعظیم قریب در فن نویسندگی صاحب سبک ویژه ای بود و خیلی روان و ساده می نوشت- عبدالعظیم قریب در زبان و ادبیات فارسی و عربی تسلط بیمانندی داشت و حدود ۵۸ سال از عمرش را با عشق و علاقه صرف تدریس دستور زبان فارسی و تعلیم و تربیت فرهیختگان ایران کرد
زندگی عبدالعظیم قریب
عبدالعظیم قریب با نام کامل عبدالعظیم قریب گرکانی فرزند میرزا علی سررشتهدار در مرداد ۱۲۵۸ خورشیدی -رمضان ۱۲۹۶- در قریه گرکان- از توابع آشتیان متولد شد. مقدمات زبان فارسی و عربی را در زادگاه خود نزد پدر فرا گرفت و در سال 1311 قمری به تهران آمده و نزد برادر خود میرزا علیرضا و اساتیدی دیگر همچون شیخ باقر تهرانی – سید محمد جواد قاهانی – سید محمد جمارانی – میرزا طاهر تنکابنی به تعلیم و تعلم پرداخت. منطق و حکمت را در مدرسه ی سپهسالار جدید نزد میرزا طاهر تنکابنی و زبان فرانسوی را در مدرسه ی دارالفنون فراگرفت.
میرزا عبدالعظیم خان قریب در سال ۱۳۱۷ ه.ق به استخدام وزارت معارف درآمد و در مدرسه علمیه که تنها آموزشگاه به شیوه جدید بود به تعلیم دانشآموزان مشغول گردید. از سال ۱۳۲۴ ه.ق تدریس در مدرسه ی نظام را آغاز کرد و مدتها با وجود پیری- مدرسه ی نظام را ترک نکرد- و برخی از رجال بعدی ایران همچون کلنل محمدتقی پسیان از شاگردان او بودند.
از سال ۱۳۲۰ ه.ق در مدرسه ی دارالفنون و سپس در دارالمعلمین مرکزی -دانشسرای عالی- از نخستین دوره ی تاسیس آن شروع به تدریس ادبیات فارسی کرد. استادان دارالمعلمین- کسانی چون ابوالحسن فروغی- شیخ مرتضی نجمآبادی و فاضل تونی نسبت به -جناب میرزا- احترام خاصی را رعایت میکردند. میرزا عبدالعظیم خان قریب همچنین در مدرسه ی سیاسی و مدرسه ی ایران و آلمان نیز تدریس میکرد و ضمن آنکه درس فارسی میداد- در سر درس آموزگاران آلمانی حضور مییافت تا سبک نوین تدریس را از آنان فراگیرد و به کار ببرد.
استاد نزدیک به شصت و سه سال از عمر خود را صرف آموزش و تربیت فرزندان این مرز و بوم نموده بود و با آنکه مجبور بود در دربار تدریس نماید و هفت سال تمام -حوالی سال های بین دهه اول و دوم قرن اخیر- محمدرضا پهلوى شاگرد مستقیم وى بود- هرگز هدایاى دربار را نمى پذیرفت و حتى چندین مورد که مصرا از وى خواسته بودند که از آنان چیزى بطلبد- مناعت طبع و عزّت نفس بى نظیرش به او اجازه نمى داد که اظهار نیازى بر زبان آورد- در حالى که زندگى بسیار ساده و بى تجملى را مى گذراند .
هنگامی که دانشگاه تهران تاسیس شد- استاد از اولین کسانی بود که به مقام استادی دانشگاه برگزیده شد و در دانشکده ادبیات عهدهدار تدریس زبان و دستور فارسی شد. این سمت را تا پایان عمر به عهده داشت. وی به عضویت فرهنگستان ایران نیز انتخاب شد و از اعضای برجسته این فرهنگستان به شمار میرفت.
عبدالعظیم قریب در زبان و ادبیات فارسی و عربی تسلط بیمانندی داشت و حدود ۵۸ سال از عمرش را با عشق و علاقه صرف تدریس دستور زبان فارسی و تعلیم و تربیت فرهیختگان ایران کرد. زمانی که وی تدریس را آغاز نمود- در مدارس به زبان فارسی اهمیتی داده نمیشد و متون مناسب برای تدریس این زبان به محصلان در دسترس نبود و یا اصلا وجود نداشت. وی قواعد زبان فارسی را به سبک دستورهای فارسی زبان اروپایی تدوین کرد و دستور زبان فارسی را در چهار جلد تالیف کرد. وی منتخباتی از نظم و نثر اساتید زبان فارسی را به نام فرایدالادب تهیه کرد که سالها در مدارس تدریس میشد. قریب نخستین استادی بود که دستور زبان فارسی را در قالبی ساده و روشن تدوین کرد و تدریس آن را به صورت ماده مستقل در مدارس رواج داد. دستور زبان استاد قریب بیش از نیم قرن در مدارس و دانشگاهها تدریس میشد و کتب معتبر دستور زبان فارسی بود. از دیگر فعالیتهای فرهنگی قریب جمعآوری حدود هزار جلد کتب نفیس خطی بود که در کتابخانه بزرگ خود نگهداری میکرد. استاد عبدالعظیم قریب در سال ۱۳۲۶ طی جشنی از سوی دانشگاه تهران مورد تقدیر قرار گرفت و به پاس خدمات علمی و فرهنگی خود به دریافت نشان ویژه دانشگاه تهران نایل گردید و یکی از تالارهای دانشگاه نیز به نام وی نهاده شد. استاد عبدالعظیم قریب گرکانی بعنوان -پدر دستور زبان فارسی- نامیده شده است زیرا در نیم قرن اخیر کمتر کسى در داخل یا خارج از کشور پیدا مى شود که با ادبیات فارسى آشنا شده باشد و مستقیم یا غیر مستقیم از محضر ایشان بهره نگرفته باشد. وی در سالهای پس از بازنشستگی نیز همچنان به تدریس در دانشگاه مشغول بود.
مرگ
وی که در سالهای پس از بازنشستگی هنوز دردانشگاه تدریس میکرد- به سبب زمینخوردن- دچار شکستگی استخوان پای چپ شد و بستری گردید و بعد از عمل جراحی- به سبب کبر سن و ناراحتی ناشی از شکستگی پا- درگذشت. عبدالعظیم قریب در سوم فروردین ۱۳۴۴ در تهران درگذشت. مزارش در جوار عبدالعظیم- در ایوان حرم مشرف به صحن آیتالله کاشانی -صحن شاه سابق– واقع است- اما- به سبب بسته شدن ایوان- دسترسی به آن میسر نیست. اکنون فرهنگستان زبان و ادب فارسی- برای قدردانی از خدمات فرهنگی او خانه قدیمش را در روستای گرکان بازسازی کرده و مرکز مطالعات دستور زبان فارسی قرارداده و مراسم افتتاح آن در ۲۰ آبان ۱۳۷۸ برگزار شدهاست.
خاندان
پدرش- میرزا علی- سررشته دار مستوفی و از دانشمندان و اهل فضل زمان خود و پدربزرگش- میرزا یوسف مستوفی- وزیر شیخعلی میرزا پسر فتحعلی شاه بود و در قلمرو حکومت او به امور وزارت اشتغال داشت. مادرش- دختر میرزا اسماعیل مستوفی- زنی بود دارای تحصیلات که- به گفته عبدالعظیم قریب- کارهای نوشتنی و خواندنی خویش را خود انجام میداد. جدش حاج عبدالقریب بود که همه جناحهای خاندان قریب از وی منشعب میشود. عبدالعظیم قریب پنج فرزند داشت: سه دختر و دو پسر. پسر بزرگ او- مرحوم عباس قریب- پزشک متخصص رادیولوژی و چشم پزشکی- سالها در بیمارستان بانک ملی خدمت کرد و در سال ۱۳۷۳ درگذشت. دختر مهتر او- صدیقه قریب -همسر آقای معرفت- صاحب کتابخانه معرفت- در سال ۱۳۷۵ درگذشت. دختر کهترش- مرحوم معصومه قریب- استاد گروه زبانشناسی همگانی دانشگاه تهران- در سال ۱۳۷۴ درگذشت. پسر کهترش- یحیی قریب- استاد بازنشسته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران است. دختر دیگرش- زهرا قریب- همسر محمد قریب- بنیانگذار طب کودکان در ایران است که دارای دو پسر -حسین قریب- متخصص بیماریهای عروق و داخلی و از پزشکان برجسته ایرانی که اکنون در مرکز پزشکی مایوکلینیک آمریکا مشغول خدمت است- و محسن قریب- متخصص رادیولوژی- و دو دخترند.
آثار عبدالعظیم قریب
– فرایدالادب در نظم و نثر منتخب -در ۶ جلد- چاپهای متعدد- – دستور زبان فارسی -در ۴ جلد- – قواعد فارسی در صرف و نحو – بدایهالادب -۱۳۲۴ ه. ق- – کتاب ا۱۳۲۴ در ۳ جلد -۱۳۴۶ ه. ق- – قرایت فارسی- در ۲ جلد -به دستور وزارت فرهنگ و با همکاری تنی چند ازدانشمندان- -۱۳۰۲- – بدیع -۱۳۰۲- – تصحیح و تحشیه کلیله و دمنه -۱۳۰۸- – تصحیح و تحشیه گلستان سعدی -۱۳۱۰- – تصحیح تاریخ برامکه -۱۳۱۳- – سخنان شیوا -۱۳۱۸- – منتخب کلیله و دمنه -۱۳۲۰- – تصحیح و تحشیه بوستان سعدی -۱۳۲۸-
منبع :
www.garakanmarkazi.ir
عبدالعظیم
ویکی پدیا
انجمن اجتماع اندیشه - تمامی انجمنها ]...
ما را در سایت انجمن اجتماع اندیشه - تمامی انجمنها ] دنبال می کنید
برچسب : نویسنده : piuc بازدید : 476 تاريخ : سه شنبه 24 بهمن 1396 ساعت: 21:00