حسین ماهر – hosein maher

حسین ماهر با نام کامل محمدحسین ماهر از چهره‌های شناخته شده و صاحب سبک نقاشی امروز ایران است و سال‌هاست مشغول تدریس به دانشجویان و هنرجویان نقاشی است- حسین ماهر از آن دسته نقاشانی است که منابع فرهنگی را به عنوان دست‌مایه اثر هنری مورد بهره‌برداری قرار می‌دهد

زندگی حسین ماهر

حسین ماهر در سال ۱۳۳۶ در آبادان متولد شد. از کودکی نقاشی می‌کرده. در ۱۳ سالگی- محمود دولت‌آبادی برایش کتاب‌های نقاشی هدیه می‌دهد- و برای تعلیم نقاشی او را پیش دوست نقاشش می‌برد. کار در کارگاه شهاب موسوی‌زاده و شاگردانش در خیابان سی‌متری ادامه پیدا می‌کند. حسین در دانشکده هنرهای تزیینی- در رشته نقاشی قبول می‌شود تا از استادان دانشگاه هم نقاشی و طراحی فرابگیرد. استادانی مثل حسین کاظمی- بهمن بروجنی- غلامحسین نامی و ابراهیم جعفری. هم‌زمان با پرکاری‌های سال‌های ۵۴ تا ۵۷ در دانشکده- سفرهایی را با دوست نقاشش حسن صفا شروع می‌کند. سفرهایی که به گفته خودش نقش بزرگی در شکل‌گیری شخصیت کاری‌اش دارد. در همان سال با عربعلی شروه آشنا می‌شود. آشنایی‌ای که به گفته خودش نگاهش را گسترش می‌دهد. هم‌زمان با انقلاب- پروژه لیسانسش را با موضوع کار و محیط‌های کارگری در کارخانه‌ها- کارگاه‌ها و مکان‌های کارگری پیش می‌برد. سال ۵۸ است که طبیعتچ سخت‌کوشش را روی موضوعِ کارگران معدن‌چی متمرکز می‌کند تا ۶ ماه تمام در معادن زغال‌سنگ طراحی کند. همان سال پروژه فارغ‌التحصیلی‌اش را با ۱۰ پرده کمپوزیسیون و ۱۰۰ پرتره رنگی تحویل می‌دهد. بلافاصله در همان دانشکده تا تعطیلی دانشگاه‌ها برای انقلاب فرهنگی- مشغول درس‌دادن می‌شود. سربازی‌اش را در جنگ می‌گذراند. بعدش به فرانسه می‌رود. بازگشت از فرانسه- یعنی آغاز مجموعه نقاشی‌های جنوب. حسین به جنوب می‌رود تا تبار جنوبی‌اش- به همراه پرکاری و آغشتگی با فرهنگ منطقه- روح جنوبی نقاشی‌هایش را شکل‌دهد. محمود دولت‌آبادی درباره این دوره کاری حسین ماهر می‌نویسد: -ماهر- رام‌کردن و خنک‌کردن بادهای گرم را در کوچه‌پس‌کوچه‌های آن منطقه ترسیم‌کرده- و هم‌راهی دیرینه بز و انسان در محیط‌های سخت و طاقت‌فرسا را- به‌همراه موسیقی رنگین منطقه به‌تصویرکشیده‌است.- سفرهای ماهر ادامه‌می‌یابد تا با فرهنگ و معماری مناطق دیگر ایران هم آشناشود. در آن سال‌ها- کارهایی را در گالری آریا به‌نمایش‌می‌گذارد که روح جنگاوری هنرمند را بازمی‌تاباند: جنگ پلشتی و پاکی- خیر و شر- مترسک‌ها- آدم‌های نشیه موسیقی- عروس و داماد- آدم و حوا- و انسان‌های ماسک بر چهره. این‌ها اما -به گفته خودش- آخرین تلاش‌های بی‌سرانجام هنرمند است برای هم‌سو ماندن با هویت چیره آن روزگار.

اسطوره- گذرگاه بعدی نقاش پرشور جستجوگر است. ماهر مجموعه جدید خود را با بیش از ۷۰ اثر در گالری فرشته به نمایش می‌گذارد. اساطیری بی‌سیما- در فضاهایی گم‌شده- بر روی متن کتاب‌های چاپ سنگی. جستجوی همیشگی تصویر و موسیقی و همزادی آن‌ها هم‌چنان در کار حسین ادامه دارد. ۱۳۸۱ سالی است که خانه هنرمندان- نمایشگاهی از فرشته‌های زمینی ناپیدای ماهر را – بهره‌گرفته از ترکیب‌بندی‌های نقاشی بیزانس- برگزار می‌کند. همراه با حجم‌هایی با همان مضامین: مجسمه‌هایی شیشه‌ای و شفاف. سال‌های آغاز دهه ۸۰- اگرچه تمرکز ماهر بر روند نگاه تحلیل‌گرش را برهم‌می‌زند- اما خود عاملی می‌شود برای نگاهی نو و بازنگری در شیوه‌های کاری هنرمند. اتوبیوگرافی‌های روایی‌ای که با پرتره‌هایی بی‌هویت و صورت‌هایی بدون جزییات- به همراه رنگ‌ها و بافت‌های اغراق شده در کارهای حسین ظاهر می‌شوند- حاصل تجربیات این دوران‌اند. اکنون دیگر زمان آن فرارسیده تا دوری از اغراق‌های پوپولیستی- و گذار از نگاه گزارش‌گرانه سیاسی- کارهای هنرمند را دگرگون کند. در سال‌های آخر دهه ۸۰ اما- حسین ماهر با مجموعه‌های -گیاهان- و -شوک- جمع‌بندی نگاه چندضلعی نقاشانه خود را به‌نمایش می‌گذارد. نگاهی که از سویی در مجموعه شوک- در ارتباطی ناگزیر با جامعه ملتهب- شوک بی‌سابقه سالیان اخیر را با نقش ماهی‌هایی سلاخی شده- و با تکنیکی بیان‌گرا- قوام‌یافته و پخته روایت می‌کند- و در مجموعه گیاهان- از سویی دیگر- خلوت هنرمندانه نقاش را با طبیعت- در نقش گیاهانی می‌نمایاند که بازتابی است از آرام‌ترین و امن‌ترین گوشه‌های روحِ نقاش. خود هنرمند درباره این دو مجموعه می‌گوید:

گیاهان برای من تجربه‌ای بسیار عالی بود. زمانی من اینها را کار می‌کردم که کاملا متمرکز بودم و داشتم از شرایط نقاشی و نقاشی‌کردن لذت می‌بردم. غرق در نقاشی بودم و می‌خواستم آن کشفیات و جستجویی را که داشتم بازتر و عمومی‌ترش کنم و این حال خوب و آن کشف و شهودی را که داشتم به همه هدیه بدهم- که این خیلی نکته ظریفی است و من آدم این جور کارها هستم. ذوق می‌کنم از کاری که دارم انجام می‌دهم و این ذوقم وقتی حادث می‌شود مطمینم که به ببینده و مخاطب هم منتقل می‌شود. درحقیقت موضوعات تلخ موضوعات من نیستند و اگر ماهی‌ها را در ارتباط با گیاهان بسنجیم باید بگویم ماهی‌ها درست نتیجه حال من بودند. یعنی من مجبور بودم حال خودم را بیان کنم. استنباط خودم را می‌خواستم با صدای بلند بیان کنم. می‌دانستم این ممکن است برای دیگری گوشخراش باشد و یک خرده آزارشان بدهد ولی به هرحال آن هم وجهی از من بود. درمورد گیاه‌ها همین‌طور که داری می‌گویی کار با یک جستجو و بازی شروع شد و کم‌کم جای خودش را باز کرد و خیلی به نقاشی و آن دلایلی که من نقاشی می‌کنم- نزدیک‌تر شد. هنوز هم که هنوز است وقتی نگاهشان می‌کنم همچنان حس خوبی به من می‌دهد. فکر می‌کنم از افق بازتری دارم به دنیا نگاه می‌کنم و به خودم می‌گویم بهتر است زیبایی‌ها را به مردم هدیه کنیم.

نمایشگاه‌های انفرادی و گروهی در ایران و کشورهای دیگر جهان- تدریس و برگزاری نمایشگاه در شهرهای مختلف ایران- آموزش به جوانان- و سفرهای فراوان- از تجربیات این هنرمند پرکار است.

فعالیت‌های تحقیقی و تدریس

۱۳۸۲–۱۳۸۶ تدریس در دانشگاه سیستان و بلوچستان
۱۳۷۶–۱۳۷۷ سفر مطالعاتی و پژوهشی پیرامون سنت‌های مشترک هند و ایران- هند
۱۳۷۴–۱۳۷۶ تدریس در دانشگاه هنر آزاد تهران
۱۳۷۰–۱۳۷۱ تدریس در دانشگاه خوراسگان اصفهان
۱۳۶۶–۱۳۷۲ تدریس در دانشگاه هنر تهران
۱۳۶۳–۱۳۶۵ سفر مطالعاتی و پژوهشی پیرامون نقاشی فرانسه- فرانسه
۱۳۵۸–۱۳۵۹ تدریس در دانشکده هنرهای تزیینی تهران

نمایشگاه‌های انفرادی

۱۳۹۰ گالری فروشگاه مرکزی شهرکتاب- تهران- ایران
۱۳۸۹ سین گالری- تهران- ایران
۱۳۸۸ گالری اعتماد- تهران- ایران
۱۳۸۷ گالری اثر- تهران- ایران
۱۳۸۶ گالری اثر- تهران- ایران
۱۳۸۵ آتلیه آفتاب- تهران- ایران
۱۳۸۴ گالری سوره- اصفهان- ایران
۱۳۸۱ خانه هنرمندان ایران- تهران- ایران
۱۳۸۱ گالری کویر- رفسنجان- ایران
۱۳۷۹ کانون فرهنگی- کلن- آلمان
۱۳۷۸ گالری آریا- تهران- ایران
۱۳۷۸ کانون فرهنگی- کلن- آلمان
۱۳۷۷ گالری فرشته- تهران- ایران
۱۳۷۵ گالری سیحون- تهران- ایران
۱۳۷۴ آتلیه حماسی- نمایش خصوصی- مروری برآثار- تهران- ایران
۱۳۷۳ گالری سیحون- تهران- ایران
۱۳۷۱ گالری بوله- بن- آلمان
۱۳۷۱ کانون فرهنگی- کلن- آلمان
۱۳۷۱ گالری سیحون- تهران- ایران
۱۳۷۰ گالری تالار نقش- رشت- ایران
۱۳۷۰ گالری سیحون- نقش نخل- تهران- ایران
۱۳۶۹ گالری سیحون- منوپرینت- تهران- ایران
۱۳۶۶ گالری سیحون- طبیعت بیجان و کمپوزسیون- تهران- ایران
۱۳۵۶ دانشکده هنرهای تزیینی -نمایش آثار مطالعاتی– تهران- ایران

نمایشگاه‌های گروهی

۱۳۸۶ گاتری سیته -شهرک بین‌المللی هنرمندان– پاریس- فرانسه
۱۳۸۶ گالری اثر- تهران- ایران
۱۳۸۶ گالری نار- تهران- ایران
۱۳۸۶ گالری خاک- تهران- ایران
۱۳۸۴ گالری هما- تهران- ایران
۱۳۸۴ گالری هور- تهران- ایران
۱۳۸۳ گالری دیپواسکویر- بُستن- آمریکا
۱۳۸۳ گالری سعد آباد- فرشته‌ها- تهران- ایران
۱۳۸۳ گالری اثر- تهران- ایران
۱۳۸۲ فرهنگسرای بهمن- تهران- ایران
۱۳۸۲ گالری لاله- تهران- ایران
۱۳۸۲ فرهنگسرای نیاوران- ایران سرزمین صلح- تهران- ایران
۱۳۸۲ فرهنگسرای نیاوران- تاثیر طبیعت در آثار هنرمندان- تهران- ایران
۱۳۸۲ هفتمین بی ینال نقاشی- موزه هنرهای معاصر- تهران- ایران
۱۳۸۱ گالری برناک- برمن- آلمان
۱۳۸۱ گالری کنست کنگرهاوس- زوریخ- سوییس
۱۳۸۱ اولین بی ینال طراحی موزه هنرهای معاصر- تهران- ایران
۱۳۸۱ فرهنگسرای ارسباران- دختران یاس- تهران- ایران
۱۳۸۰ باغ‌های ایرانی- در ۲۲ ایالت آمریکا
۱۳۸۰ گالری سیناتور- دو هزار یک شب- مونیستر- آلمان
۱۳۸۰ آرت اکسپو- برن- سوییس -گالری آریا-
۱۳۷۹ آرت اکس پو- نیویورک- آمریکا -گالری آریا-
۱۳۷۸ موزه نقاشی کیف و قزاقستان- آسیای میانه
۱۳۷۷ گالری افرند- تهران- ایران
۱۳۷۷ فرهنگسرای نیاوران- تهران- ایران
۱۳۷۶ چهارمین بیینال موزه هنرهای معاصر تهران- ایران
۱۳۷۲ دومین بیینال موزه هنرهای معاصر تهران- ایران
۱۳۷۰ بی ینال موزه هنرهای معاصر تهران- ایران
۱۳۷۰ گالری سیحون- تهران- ایران
۱۳۶۷ فرهنگسرای نیاوران- تهران- ایران
۱۳۶۶ موزه هنرهای معاصر تهران- نمایش گروهی نقاشی- تهران- ایران
۱۳۵۸ بازگشایی موزه هنرهای معاصر تهران- ایران

کتاب‌ها

گیاهان- نام کتاب حسین ماهر است که توسط نشر روشنان در تاریخ: ۱۳۸۹/۲/۲۸ در تهران چاپ شده‌است- این کتاب به دو زبان فارسی-انگلیسی است.

این کتاب و نمایشگاه آثار چند سال اخیر حسین ماهر و مطالعات او را در شیوه پرداختن نگارگران و هنرمندان ایرانی در دوره‌های مختلف تاریخی به گیاهان را شامل می‌شود- کتاب با طراحی و ارایه‌ای متفاوت و با مقدمه‌ای از آریاسب دادبه منتشر شده‌است.
در زیر نوشته‌ای را می‌خوانید از هنرمند درباره این مجموعه:

مجموعه حاضر نتیجه مطالعه و درنگی است از نگاه و شیوه پرداخت آثار هنرمندان و نگارگران ایرانی دردوره‌های مختلف تاریخی- همچنین تامل در درک زیبایی شناسی نقاشان و تصویرگران کتب دارویی قدیم که به شناسایی و ثبت خواص آنها می‌پرداختند.
هنگامی که قصد کردم نقاشی‌هایی متاثر از آثار نقاشان قرن ۵–۸ -ه. ق- را شروع کنم- به مطالعه روی عناصر تصویریی که برای کارم نیاز داشتم متمرکز شدم- از میان جستجوها و مشاهدات- حضور موثر و پیوسته گیاهان در آثار نگارگری و نقش برجسته‌ها و اصولا هرکاری که به نقش وتصویر مرتبط بود- نظرم را جلب کرد- و با تمرکز روی دست بافته‌ها- حجاری‌ها وآثار مفرغی به ریتم پنهان و درک زیبایی آنها نزدیک شدم و دریچه دیگری به رویم گشوده شد که از آن طریق بتوا نم به تصویر کردن گیاهان پیرامونم بپردازم.
البته دغدغه من در پرداخت به گیاهان بازنمایی صرف آنها و مشابهت سازی نبود- بلکه نزدیک شدن به جوهره زیبایی و رموز پنهان در آنها بود که در روند شکل پذیری کار با تغییرات در ابعاد و ساده شدن برخی از فرم‌ها وفاداری به شکل گیاهان حفظ شد وسعی کردم از رنگها و ترکیب بندی و درک ریتم- از آثار گذشتگان استفاده کنم.
در تداوم مشاهداتم سعی کردم تمرکزم را پیرامون چگونگی نقوش برگرفته از گیاه و نقش بستنش بر روی ادوات جنگی- زیورآلات- نقوش لباس- زیراندازها و …. معطوف کنم و از سوی دیگر مطالعه بر روی عملکرد گیاهان در دوران کهن و حال و جنبه‌های تقدسی آن و سحر و جادو همچنین بازتابش در اسطوره بپردازم- و همه و همه باعث شد این مجموعه شکل گیرد.

تصاویر برخی از آثار حسین ماهر

منبع :

یادمان

همشهری آنلاین

ویکی پدیا